Dlaczego to święto jest ważne

Światowy Dzień Zdrowia Psychicznego (World Mental Health Day) przypada co roku 10 października. Celem tego dnia jest zwrócenie uwagi społeczeństwa na problemy ze zdrowiem psychicznym, zmniejszenie stygmatyzacji i mobilizacja działań na rzecz lepszej opieki psychologicznej oraz dostępu do wsparcia.

W 2025 roku motyw przewodni obchodów to Access to Services – Mental Health in Catastrophes and Emergencies (Dostęp do usług – zdrowie psychiczne w sytuacjach katastrof i zagrożeń). Temat ten podkreśla, że w trudnych warunkach – takich jak konflikty, klęski żywiołowe, kryzysy humanitarne — potrzeby psychiczne ludzi często są pomijane lub niedostatecznie uwzględniane.

Obchody tego dnia dają możliwość:

  • edukacji — przekazywania rzetelnej wiedzy o zdrowiu psychicznym, sygnałach ostrzegawczych i sposobach pomocy,
  • rozmowy — otwartego mówienia o trudnościach, emocjach, stresie, depresji, wypaleniu,
  • działania lokalnego — organizowania spotkań, warsztatów, kampanii w szkołach, społecznościach,
  • inspirowania zmian w systemach opieki — aby dostęp do wsparcia psychicznego był łatwiejszy i bardziej sprawiedliwy.

O czym warto wiedzieć jako rodzic

Rodzic pełni często rolę pierwszego wsparcia dla dziecka: obserwuje zmiany w nastroju, zachowaniu, w relacjach z rówieśnikami. Oto kilka praktycznych wskazówek:

  1. Zwracaj uwagę na sygnały ostrzegawcze
    — trwałe przygnębienie, drażliwość, apatia, brak energii
    — problemy ze snem (bezsenność lub nadmierna senność)
    — zmiany apetytu
    — wycofanie się z kontaktów z przyjaciółmi
    — pogorszenie wyników w szkole, trudności w koncentracji
    — mówienie o poczuciu bezsensu, beznadziei, myślach o sobie czy śmierci
  2. Rozmawiaj z empatią
    — stwórz bezpieczną przestrzeń, w której dziecko poczuje, że może mówić bez oceny
    — pytaj otwarcie: „Co czujesz? Co Cię martwi?”
    — nie bagatelizuj problemu — „To minie samo” może zniechęcać
  3. Pokaż, że nie jest sam/a
    — dziel się własnymi doświadczeniami (w granicach, które nie przeciążą dziecka)
    — przypomnij, że każdy ma prawo do trudnych emocji, a sięgnięcie po pomoc to akt odwagi
  4. Znajdź wsparcie zewnętrzne
    — psycholog szkolny
    — pedagog
    — psychoterapeuta lub psychiatra (gdy objawy utrzymują się lub nasilają)
    — infolinie wsparcia
  5. Zadbaj o własne zdrowie psychiczne
    — dzieci często „podczepiają się” emocjonalnie do rodziców — Twój komfort psychiczny pomaga także jemu
    — korzystaj z sieci wsparcia (przyjaciele, terapeuta dla rodzica)

Polecane książki i filmy o zdrowiu psychicznym

Poniżej kilka propozycji — zarówno dla rodziców, jak i dla młodzieży lub całych rodzin — które mogą pomóc lepiej zrozumieć psychikę, trudności emocjonalne i proces wsparcia.

Książki

  • „Człowiek w poszukiwaniu sensu” – Viktor E. Frankl
    Klasyka psychologii egzystencjalnej, pomaga zrozumieć rolę sensu w życiu i przetrwania nawet w ekstremalnych warunkach.
  • „Płynna szczęśliwość” – Andrew Solomon
    O trudnych emocjach, stracie, radzeniu sobie z zaburzeniami nastroju.
  •  „Siła nawyku” – Charles Duhigg
    Pomaga zrozumieć, jak kształtować zdrowe nawyki i zmieniać destrukcyjne wzorce.
  • „Gdzieś daleko jest świat, w którym…” (lub inne książki pisane przez psychologów o emocjach dla dzieci).

Dobrze wybierać książki  z rekomendacji psychologów, z rzetelnym podejściem i unikanie poradników ekstremalnych lub pseudonaukowych.

Filmy/materiały wideo (dokumentalne, edukacyjne)

  • „The Mind, Explained” (serial dokumentalny, Netflix) – seria odcinków poświęconych działaniu mózgu, lękom, snom, zdrowiu psychicznemu.
  • „A Beautiful Mind” – film fabularny oparty na życiu Johna Nasha — ukazuje problemy ze zdrowiem psychicznym, ale też siłę wsparcia.
  • Kanały edukacyjne typu TED Talk — np. wykłady o depresji, lęku, radzeniu sobie ze stresem.
  • YouTube/Vimeo — filmy edukacyjne prowadzone przez psychologów, psychiatrów lub organizacje non-profit.